Rozstanie rodziców nie musi oznaczać końca więzi między dzieckiem a jednym z nich. W polskim prawie szczególny nacisk kładzie się na to, by dziecko mogło utrzymywać relacje z obojgiem rodziców – niezależnie od ich decyzji o zakończeniu związku. Ustalenie kontaktów z dzieckiem staje się w takiej sytuacji jednym z najważniejszych zagadnień, które wymagają uporządkowania, zarówno dla dobra dziecka, jak i spokoju dorosłych.
Spis treści
Na czym polega ustalenie kontaktów z dzieckiem?
Kontakty z dzieckiem obejmują nie tylko osobiste spotkania, ale również rozmowy telefoniczne, wideorozmowy, komunikację internetową czy korespondencję. Uregulowanie kontaktów z dzieckiem może nastąpić w różnej formie – ustnej umowy między rodzicami, porozumienia zatwierdzonego przez sąd lub na mocy orzeczenia sądowego. Gdy porozumienie nie jest możliwe, rodzic może złożyć wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka.
Sąd, rozpatrując taki wniosek, kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Uwzględnia jego wiek, potrzeby emocjonalne, więź z rodzicem, dotychczasowy sposób spędzania czasu oraz możliwości organizacyjne obu stron. Kontakty mogą być ustalone bardzo precyzyjnie – z określeniem dni, godzin, a nawet miejsca odbioru dziecka – lub bardziej elastycznie, jeśli strony wykazują dobrą wolę we współpracy.
Kiedy warto złożyć wniosek o ustalenie widzeń z dzieckiem?
Rodzic, który nie sprawuje na co dzień pieczy nad dzieckiem, ma pełne prawo domagać się jasnego określenia kontaktów. Wniosek o ustalenie widzeń z dzieckiem warto złożyć zwłaszcza wtedy, gdy drugi rodzic utrudnia spotkania, odmawia ich bez uzasadnienia lub narzuca własne warunki. Zdarza się również, że po rozstaniu emocje są zbyt silne, by samodzielnie ustalić plan kontaktów – wówczas pomoc sądu może okazać się konieczna.
W treści wniosku należy szczegółowo opisać proponowany sposób utrzymywania kontaktów, ich częstotliwość, miejsce oraz inne ważne okoliczności, które mogą wpłynąć na decyzję sądu. Wniosek powinien zawierać także uzasadnienie – wskazanie, dlaczego takie rozwiązanie jest korzystne dla dziecka i z jakimi problemami boryka się rodzic w obecnej sytuacji.
Jak wygląda postępowanie sądowe?
Po złożeniu pozwu o ustalenie kontaktów z dzieckiem, sąd wszczyna postępowanie, podczas którego może przesłuchać strony, świadków, a w niektórych przypadkach także dziecko – jeśli osiągnęło odpowiedni stopień dojrzałości. Może również zasięgnąć opinii biegłych psychologów z opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów. Ich zadaniem jest ocena relacji rodzinnych, emocjonalnych potrzeb dziecka oraz kompetencji wychowawczych rodziców.
Sąd może orzec kontakty regularne, np. w co drugi weekend i połowę wakacji, ale również uwzględnić święta, urodziny dziecka czy inne istotne okazje. Możliwe jest także ograniczenie kontaktów – np. do obecności kuratora – jeśli istnieją przesłanki wskazujące na zagrożenie dla dobra dziecka. W skrajnych przypadkach kontakty mogą zostać całkowicie zakazane, choć są to sytuacje wyjątkowe, zwykle związane z przemocą lub poważnym zagrożeniem emocjonalnym.
Obowiązki i prawa rodzica po rozstaniu
Rodzic, który nie mieszka z dzieckiem, ma prawo do utrzymywania z nim kontaktu niezależnie od władzy rodzicielskiej. Nawet jeśli sąd ograniczył lub pozbawił rodzica władzy rodzicielskiej, nie oznacza to automatycznie zakazu widywania się z dzieckiem. Widzenia z dzieckiem to jedno z podstawowych praw wynikających z więzi rodzinnej, chronione przez Konstytucję RP i prawo międzynarodowe.
Z drugiej strony, rodzic korzystający z kontaktów ma również obowiązek dostosować się do ustaleń – punktualnie odbierać dziecko, dbać o jego bezpieczeństwo i nie wpływać na nie w sposób sprzeczny z dobrem dziecka (np. poprzez manipulację emocjonalną wobec drugiego rodzica). Odmowa przekazania dziecka drugiemu rodzicowi bez ważnej przyczyny może skutkować ingerencją sądu lub nawet egzekucją kontaktów przy udziale komornika.
Warto również pamiętać, że postanowienie sądu może zostać zmienione, jeśli zmienią się okoliczności – np. dziecko podrośnie, przeprowadzi się do innej miejscowości lub jego potrzeby ulegną zmianie. Wówczas można złożyć nowy wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem lub o ich zmianę.
Mediacja jako alternatywa dla sądu
Zanim sprawa trafi do sądu, warto rozważyć mediację. To forma rozmowy prowadzona w obecności bezstronnego mediatora, który pomaga dojść do porozumienia. Jeśli rodzice wypracują wspólne stanowisko, mogą zawrzeć ugodę, która – po zatwierdzeniu przez sąd – ma moc orzeczenia. Mediacja często pozwala uniknąć długiego postępowania sądowego, zmniejsza napięcie i pozwala skupić się na potrzebach dziecka.
W sytuacjach konfliktowych, gdzie emocje są bardzo silne, pomoc prawnika może okazać się nieoceniona. Szczegółowe informacje na temat uregulowania kontaktów z dzieckiem można znaleźć na stronie: https://www.hmklegal.pl/kancelaria-radcow-prawnych-warszawa/sprawy-rodzinne/ustalenie-kontaktow-z-dzieckiem/
Co zrobić, gdy drugi rodzic nie respektuje ustaleń?
Jeśli drugi rodzic utrudnia lub uniemożliwia kontakty, można złożyć wniosek do sądu o zagrożenie nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej za każdy przypadek naruszenia ustaleń. To skuteczny mechanizm dyscyplinujący, który może zostać zastosowany niezależnie od tego, czy kontakty były ustalone w drodze orzeczenia, czy ugody.
Zdarza się, że konieczna jest również interwencja kuratora sądowego, który nadzoruje sposób wykonywania kontaktów. W skrajnych przypadkach możliwe jest wniesienie do sądu wniosku o ograniczenie kontaktów drugiego rodzica, jeśli jego zachowanie narusza dobro dziecka.
Ustalenie kontaktów z dzieckiem to nie tylko formalność – to fundament dla prawidłowego rozwoju dziecka i jego relacji z obojgiem rodziców. Choć proces ten bywa emocjonalnie trudny, istnieją narzędzia prawne, które pozwalają uporządkować sytuację w sposób zgodny z dobrem dziecka i potrzebami rodziców. W razie wątpliwości, warto skonsultować się z profesjonalistą, który pomoże ocenić sytuację i wybrać właściwe kroki. Formularz kontaktowy dla osób szukających indywidualnej porady znajduje się na stronie: https://www.hmklegal.pl/kontakt/